WS 11

WS 11 - TEKERLEK 

Ahmet Çetin Eyüp,Arş. Gör, Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, MSGSÜ 

Dr. Abdüsselam Selami Çifter,Arş. Gör, Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, MSGSÜ 

Merve Özyurt,Arş. Gör, Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, MSGSÜ 

Öğrenciler:

Büşra Bıçkıcı

Sena Kürkçüoğlu

Hatice Öztürk

İçerik:

Otomobil lastikleri, otomobil sektörü ile paralel olarak gelişmekte ve ciddi bir tüketim öğesi olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, kullanım ömrü dolmuş lastikler, çevre için bir tehdit unsuru oluşturmaktadır. Kullanılmış olan lastiklerin granül haline getirilerek malzeme veya ısı santrallerinde termik enerji olarak değerlendirilmesi mümkündür. Bu atölye çalışmasında ise ağırlıklı olarak otomobil lastiklerinin tekrar kullanılması üzerinde durulacaktır. Bu sayede atık lastiklerden kaynaklanan çevre sorununun, bu atıklardan yeni ürün fikirleri ortaya çıkarılması ile önüne geçilmesi planlanmaktadır. Atölye çalışması için 15 kişilik bir kontenjan belirlenmiştir.

Çalışma öncesinde planlanan ön hazırlıklar:

- Otomobil lastiği üreten firmalar (Lassa, Pirelli, Goodyear, Michelin, Petlas, Bridgestone, Continental, Kumho, Dunlop… vb) ile görüşülüp atölye çalışması için finansal destek ve bilgilendirme talep edilmesi. 

- Önceden yapılacak bir fabrika gezisinin organizasyonu.

- Gerçekleştirilecek çalışma için teknik destek alınması.

- Atıkların temini.

 Hedefler:

- Geri dönüşümün yaratıcı bir şekilde yapılabileceğinin vurgulanması

- Çevresel bir sorun üzerine katılımcıların fikir yürütmesinin sağlanması  

- Endüstri ürünleri tasarımı perspektifinden çevresel sorunlara ilişkin çözüm getirebilme yöntemlerinin tartışılması

- Katılımcılar arasında konu ile ilgili fikir alışverişi ortamının oluşturulması

- Uygulamalı bir şekilde üç boyutlu çalışmaların oluşturulması

Tasarımda Sürdürülebilirlik Kavramı Üzerine Deneysel Bir Yaklaşım:

Tekerlek Çalıştayı Otomobil lastikleri, otomobil sektörü ile paralel olarak gelişmekte ve ciddi bir tüketim öğesi olarak ortaya çıkmıştır. Dünyada yaklaşık olarak her yıl bir milyar araç lastiğinin kullanım ömrü dolmaktadır (WBSCD, 2010). 2030 yılı itibari ile de bu sayının beş milyara çıkması öngörülmektedir (Torgal ve ark., 2012). Türkiye’de ise her yıl 30 milyon kadar lastik yığınlar halinde atılmaktadır (Sugözü ve Mutlu, 2009). Dolayısıyla kullanım ömrü dolmuş atık lastikler, çevre için ciddi ve büyüyen bir tehdit unsuru şeklini almıştır (Yılmaz & Değirmenci, 2008; Torgal ve ark., 2012). Bu sorunun önüne geçebilmek için genellikle geri kazanım yöntemlerinden faydalanılmaktadır.

Otomobil lastikleri genellikle 2 şekilde geri kazanılmaktadır: enerji üretimi ve geri dönüşüm malzemesi (WBSCD, 2010). Bununla birlikte atık otomobil lastiğini tekrar kullanmak ve bu kullanımdan yeni ürün fikirleri ortaya çıkarmak da diğer bir yöntemdir. Campana kardeşlerin tasarladığı ürün buna bir örnektir. Bununla birlikte Wim Delwoye’nin  otomobil lastiğini sanatsal bir öğeye dönüştürmüştür.

Çeşitli tasarımcılar ve sanatçılar tarafından benzer bir yaklaşım ile tasarlanmış farklı ürün örnekleri bulunması mümkündür. Bu ürünler ev mobilyaları, heykeller, ve şehir mobilyaları gibi geniş bir ürün gamını kapsamaktadır. Hatta çevremizde de atık otomobil lastiğinin vapur iskelelerinde, çocuk parklarındaki salıncaklarda veya parklarda saksı olarak kullanıldığını görebilmekteyiz.

Otomobil lastiğinin yeni ürün fikirleri ile tekrar değerlendirilebileceği düşüncesinden yola çıkarak,geçtiğimiz Nisan ayında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde düzenlenen Uluslararası GreenAge II Sempozyumu kapsamında Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü olarak bir çalıştay düzenledik. Bu çalıştay kapsamında katılımcı öğrenciler ve öğretim elemanlarımız bir araya gelerek yeni ürün tasarımı fikirleri oluşturmaya çalıştılar. Çalıştayda öncelikle bir beyin fırtınası çalışması gerçekleştirildi ve ardından seçilen bazı ürün fikirleri daha detaylı olarak ele alındı. Öğrenciler özellikle şehir mobilyası başlığı altında ürünler fikirleri ortaya çıkarmayı tercih ettiler.

Çalıştaydan sonra katılımcı öğrencilerden geliştirdikleri ürün fikirlerini bilgisayar ortamında üç boyutlu olarak görselleştirmeleri istendi. Bu yöntem, tasarımların uygulanabilir bir nitelik kazanabilmesi amacıyla ölçekli olarak değerlendirilebilmesini sağladı.

Çalıştay sonucunda yapılan tartışmalar, görselleştirilen ürünlerin bir aşama ileriye gidilerek bir arada kullanılması sonucunda otomobil lastiği temalı bir park oluşturulabileceği fikrini ortaya çıkardı. Bu parkın insanlarda sürdürülebilir tasarım konusunda bir farkındalık yaratabileceği düşünüldü.

GreenAge II Sempozyumu kapsamında düzenlenen Tekerlek çalıştayının, hem katılımcı öğrencilerin tasarımda sürdürülebilirliği anlaması, hem de Bölümümüz öğretim elemanları için bu önemli konunun tasarım eğitimde kullanılması açısından faydalı olduğunu düşünmekteyiz. Önümüzdeki dönemlerde de tasarımda sürdürülebilirlik konusunda çeşitli çalıştaylar düzenleyerek bu farkındalığın Bölümümüz öğrencilerine kazandırılmasını hedeflemekteyiz. 

Referanslar

WBCSD, 2010. End-of-life tyres: a framework for effective management systems. World Bussiness Council for Sustainable Development

Pacheco-Torgal F., Ding Y. & Jalali S., 2012. Properties and durability of concrete containing polymeric wastes (tyre rubber and polyethylene terephthalate bottles): An overview. Construction and Building Materials, V.1, s. 714-724

Yılmaz A., Değirmenci N., 2008. Possibility of using waste tire rubber and fly ash with Portland cement as construction materials. Waste Management. V. 29, s. 1541-1546

Sugözü İ., Mutlu İ., 2009. Atık Taşıt Lastikleri ve Değerlendirme Yöntemleri. Taşıt Teknolojileri Elektronik Dergisi, Cilt 1/1, s.35-46